NETlab, LBRY Ağına Katıldı!

NETlab ekibi olarak uzun süredir ilgiyle takip ettiğimiz; açık, özgür, topluluk güdümlü, merkezsiz (decentralized), blockchain tabanlı dijital içerik dağıtım/paylaşım ağı LBRY’de “NETlab Talks” video serimiz ile yer aldığımızı duyurmaktan mutluluk duyuyoruz!

LBRY Nedir?

LBRY’i açıklamak için teknik birtakım açıklamalara başvurmak projenin asıl odağından uzaklaşmakla sonuçlansa da küçük bir teknik açıklama ile başlamak gerekir. LBRY bir iletişim protokolüdür. Tıpkı HTTP (Hyper-Text Transfer Protocol) ya da FTP (File Transfer Protocol) gibi. İngilizce “library” sözcüğü ile aynı şekilde telaffuz edilir.

LBRY’nin temel amacı günümüzde “merkezileşen” içerik dağıtım/paylaşım ağları (Youtube, Facebook, Vimeo vb.) karşısında “merkezsiz” bir ağ yaratmaktır.

LBRY “merkezsiz” olma durumunu nasıl sağlar?

Youtube‘u ele aldığımız bir örnek üzerinden açıklayacak olursak, içeriği üreten kimse bu içeriği Youtube sunucularına yükler. Youtube bu içeriği “barındırır” ve “dağıtır”. Bu örnekte merkez Youtube’un sunucularıdır. İçerik kullanıcıya Youtube sunucuları üzerinden iletilir. Elbette Youtube, verileri kullanıcıya en yakın konumdan servis edebilecek, dünyanın tamamına yayılmış yüzlerce sunucu kullanmaktadır. “Merkezi” tanımını yaparken temel aldığımız özellikler şunlar; sunucuların tümünün Youtube’a ait olması, Youtube tarafından kontrol edilmesi ve içeriğin tek parça halinde barındırılması.

LBRY’de ise ağa yüklenen her içerik parçalara bölünür ve ağın parçası olan her bir kullanıcıya paylaştırılır. Yani hiçbir kullanıcı bir içeriği bütün olarak barındırmaz ve içerik ancak bu parçaların birlikte iletilmesi ile erişilebilir haldedir. Böylece sunucu (ya da dağıtım ağı) tek noktaya bağımlı olmaktan çıkar. Bir kullanıcı LBRY ağındaki bir içeriğe erişmek istediği zaman, veriler ağda aktif olan pek çok kullanıcı üzerinden servis edilir. Bu işlem blockchain teknolojisini kullandığı için güvenli ve dışarıdan müdahale edilemez niteliktedir. Dağıtık yapı sayesinde içerik üzerinde herhangi bir üst yapının kontrolü mümkün değildir.

LBRY “açık” ve “özgür” olma durumunu nasıl sağlar?

Youtube örneği üzerinden devam edecek olursak, Youtube’un ilkeleri ve teknolojik yapısı üzerinde içeriği üreten ve içeriği izleyen kimselerin söz hakkı yoktur. Söz; merkezin, yani Google’ındır.

LBRY’de ise kullanıcı topluluğu projenin yapısı ve gidişatı hakkında söz sahibidir. Kaynak kodları herkese açıktır ve herkes katkıda bulunabilir.

Youtube vb. platformlar barındırma (sunucu) giderlerini temel olarak reklam gösterimi ve kullanıcı verilerinin ortaklar ile paylaşılması ile karşılarlar ve yine aynı model ile gelir sağlarlar. İçerik üreticileri bu gelir pastasından “merkez“e oranla küçük miktarlar elde ederler. LBRY’de merkezi bir barındırma sistemi olmadığı için barındırma gideri de yoktur. Bu sebeple reklam gösterimi platforma dahil değildir. Kullanıcı hareketleri blockchain altyapısı ile kriptolu yapıya sahip olduğu için, üzerinden gelir elde edilecek veri de yoktur. İçerik üreticileri içeriklerine dilerlerse fiyat biçebilirler, bu gelir aracısız şekilde -yine blokchain altyapısı ile- içerik üreticisine aktarılır. İçerik üreticisi içeriğini ücretsiz olarak da yayınlayabilir.

LBRY ağındaki içeriklere nasıl erişilir?

Nasıl ki web tarayıcılarımız Hiper-Metin Transfer Protokolü (HTTP) ile iletilen verileri görüntülememizi sağlıyorlarsa LBRY protokolündeki içerikler de LBRY uygulaması aracılığıyla görüntülenebilmektedir.

Windows, macOS, Linux, Android ve iOS işletim sistemlerinde çalışan LBRY uygulamasını indirmek için buraya tıklayabilirsiniz.

NETlab‘in LBRY kanalına erişmek için uygulamadaki adres çubuğuna lbry://@netlab yazabilirsiniz.

Proje yaygınlaşma sürecinde iken içeriklerin web tarayıcıları aracılığı ile de görüntülenebilmesi için spee.ch adında açık kaynak kodlu bir platform geliştirmiştir. Platform, LBRY ağındaki içerikleri senkronize etmektedir. NETlab videolarına spee.ch üzerinden erişmek için buraya tıklayabilirsiniz.

LBRY hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz projenin Sıkça Sorulan Sorular sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

NETlab ekibi olarak yakın gelecekte LBRY hakkında daha kapsamlı metinler yayınlamak planlarımız arasında yer alıyor. Haberdar olmak için sosyal medya hesaplarımızı takip edebilirsiniz.

Andaç Işık