Ön Sözden

Bu derleme kitap çalışması Hacettepe ve Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitülerinde yürütülen Yeni Medya Sosyolojisi ve Yeni Medya
Araştırmalarında Yöntem ve Teknikler doktora derslerindeki tartışmaların
bir sonucu. Genç araştırmacılar, başvuru niteliği taşıyan bu çalışmayı bu
derslerin akabinde hazırladı. Alternatif Bilişim Derneği ve Ankara
Üniversitesi NETlab Yeni Medya Araştırmaları Laboratuvarına da çalışmanın
kitaplaştırılmasına destek verdi, okuduğunuz bu yayını iş birliği ile hazırladı.
Neden İnternet ve yeni medya araştırmalarında araştırma etiği konusunda bir
çalışma hazırlandı diye soracak olursanız, dünya ve Türkiye akademisi yeni
medya ve sosyal medya platformlarını giderek araştırmalarının odağına
almakta. Türkiye akademisinde İnternet ve yeni medya araştırmalarında
araştırmacının etik pozisyonu ve araştırma öznelerine yönelik etik tutum
konusunda sınırlı sayıda çalışma söz konusu (Binark, 2005; Markham ve
Buckhanan, 2015; Tunç, 2018; Binark vd. 2017). Oysa, giderek daha fazla sayıda
yüksek lisans ve doktora tezinde ağ dolayımlı iletişim pratiklerinin ve sosyal
medya platformlarının araştırmaların odak noktası haline gelmeye
başladığını gözlemliyoruz. YÖK Tez kataloğuna veya Ulakbim DergiPark’a
bakıldığında, yeni medya başlıklı yayınların sayısındaki artışı da görebilmek
mümkün.

İnternet Araştırmaları Derneği “Internet Research: Ethical Guidelines 3.0”
yönergesinde, İnternet ve yeni medya araştırmalarında büyük veri analizi nedeniyle
yeni bir evreye girildiğini belirtirken, verinin sahipliği meselesini de
odağa alarak, bu konuda yeni bir tartışma başlattı (2019). İnternet
ortamlarında ve sosyal medya platformlarında kullanıcının anonimden
nonim olma durumuna geçişi, kişisel verilerin korunması ile ilgili olarak
dünyada ve Türkiye’deki yasal mevzuatın giderek gelişmesi, araştırmacıların
bu ortamlarda ele aldıkları olgularda “özne”nin etik ilkeler temelinde
korunmasına yönelik farkındalıklarının artmasını gerekli kılmaktadır.
Özellikle feminist araştırma etiğinden beslenen bakış açısı, bu ortamlarda elde
edilen verinin “insan öznesinin” bir uzantısı olduğunu bize sürekli anımsatır.
İnternet ortamlarında ve sosyal medya platformlarında metin veya görsel
olarak karşılaştığımız verilerin bu anlamda “özne” ile bağı, araştırmacının
araştırmasında etik ilkeleri yeniden gözden geçirmeye çağırır.

Mutlu Binark & Ergin Şafak Dikmen