Ön Sözden

Bu derleme kitap çalışması Hacettepe ve Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitülerinde yürütülen Yeni Medya Sosyolojisi ve Yeni Medya Araştırmalarında Yöntem ve Teknikler doktora derslerindeki tartışmaların bir sonucu. Genç araştırmacılar, başvuru niteliği taşıyan bu çalışmayı bu derslerin akabinde hazırladı. Alternatif Bilişim Derneği ve Ankara Üniversitesi NETlab Yeni Medya Araştırmaları Laboratuvarına da çalışmanın kitaplaştırılmasına destek verdi, okuduğunuz bu yayını iş birliği ile hazırladı. Neden İnternet ve yeni medya araştırmalarında araştırma etiği konusunda bir çalışma hazırlandı diye soracak olursanız, dünya ve Türkiye akademisi yeni medya ve sosyal medya platformlarını giderek araştırmalarının odağına almakta. Türkiye akademisinde İnternet ve yeni medya araştırmalarında araştırmacının etik pozisyonu ve araştırma öznelerine yönelik etik tutum konusunda sınırlı sayıda çalışma söz konusu (Binark, 2005; Markham ve Buckhanan, 2015; Tunç, 2018; Binark vd. 2017). Oysa, giderek daha fazla sayıda yüksek lisans ve doktora tezinde ağ dolayımlı iletişim pratiklerinin ve sosyal medya platformlarının araştırmaların odak noktası haline gelmeye başladığını gözlemliyoruz. YÖK Tez kataloğuna veya Ulakbim DergiPark’a bakıldığında, yeni medya başlıklı yayınların sayısındaki artışı da görebilmek mümkün.

İnternet Araştırmaları Derneği “Internet Research: Ethical Guidelines 3.0” yönergesinde, İnternet ve yeni medya araştırmalarında büyük veri analizi nedeniyle yeni bir evreye girildiğini belirtirken, verinin sahipliği meselesini de dağa alarak, bu konuda yeni bir tartışma başlattı (2019). İnternet ortamlarında ve sosyal medya platformlarında kullanıcının anonimden nonim olma durumuna geçişi, kişisel verilerin korunması ile ilgili olarak dünyada ve Türkiye’deki yasal mevzuatın giderek gelişmesi, araştırmacıların bu ortamlarda ele aldıkları olgularda “özne”nin etik ilkeler temelinde korunmasına yönelik farkındalıklarının artmasını gerekli kılmaktadır. Özellikle feminist araştırma etiğinden beslenen bakış açısı, bu ortamlarda elde edilen verinin “insan öznesinin” bir uzantısı olduğunu bize sürekli anımsatır. İnternet ortamlarında ve sosyal medya platformlarında metin veya görsel olarak karşılaştığımız verilerin bu anlamda “özne” ile bağı, araştırmacının araştırmasında etik ilkeleri yeniden gözden geçirmeye çağırır.

Mutlu Binark & Ergin Şafak Dikmen